كشاورزی دانش بنیان یك فرهنگ است ؛ فرهنگی كه به دانش و نقش آن در توسعه كشاورزی آگاه است ، فرایند تحقیق و نوآوری را فرایندی دائمی و پیوسته می داند ، و به اهمیت به كارگیری دانش و فناوری های نوین در بخش كشاورزی آگاه است .
سوال این است : چگونه یك كشاورزی ، دانش بنیان می شود ؟ به طور خلاصه ، در یك كشاورزی دانش بنیان ، موسسات تحقیقاتی فعالی وجود دارند كه به تولید دانش مشغولند ، مراكزی وجود دارند كه دانش جدید را به كشاورزان منتقل می كنند ، و كشاورزانی وجود دارند كه از این دانش در كار های خود استفاده می كنند . و در نهایت موسساتی هستندكه از كشاورزان در مقابل مشكلات استفاده از دانش جدید حمایت می كنند . حتما می پرسید: مگر استفاده از دانش جدید ، مشكلاتی هم دارد ؟ پاسخ قطعا مثبت است . اولین مشكل دانش جدید می تواند هزینه های به دست آوردن آن باشد . یك تراكتور جدید چندین برابر تراكتور های قدیی قیمت دارد. بذور جدید ، نهاده های جدید ، . همه گران هستند . پس نهادهای مالی باید به كشاورزان در تهیه آنها كمك كنند. مشكل بعدی ، ریسك به كارگیری دانش جدید است . تجربه ثابت كرده كه هر چیز جدیدی الزاما كارها را بهتر نمی كند و ممكن است عوارض سوء آن از فوایدش بیشترباشد مثل نهاده های شیمیایی( كود و سم ) . عوارض برخی از چیزهای جدید هم هنوز به طورقطع مشخص نشده ( مثل گیاهان تراریخته ) . از مشكلات دیگر می توان به یافتن بازار برای حصولات جدید و پرحجم ، مشكلات مدیریت مزرعه و امثالهم اشاره كرد كه همه ایجاب می كنندنهادهایی مانند بیمه ، بانك ها و غیره از كشاورزان در مقابل این تهدیدات حمایت كنند .
پس به طور خلاصه ، كشاورزی دانش بنیان ، نوعی از كشاورزی است كه در آن ، تحقیق و نوآوری و به كارگیری دانش جدید در مزرعه یك ركن اساسی است . همچنین اركان این كشاورزی شامل موسسات تحقیقی ، نهادهای ترویجی ، كشاورزان آگاه و خبره و نهادهای پشتیبان هستند . به وضوح مشخص است كه هیچ كشوری دارای كشاورزی دانش بنیان صفر یا صد درصد نیست و كشورها در درجه هایی از این كشاورزی قراردارند.
خوشبختانه در كشور ما تمام عناصر پایه برای كشاورزی دانش بنیان وجود دارند . اما به دلیل نا هماهنگی و عملكرد ناقص ، خروجی مورد انتظار از آنها حاصل نمی شود . یكی از دلایل بروز چنین وضعیتی این است كه همه منتظرند تا دولت به اوضاع سرو سامان دهد . اما با توجه به مشكلات و توانمندی های محدود دولت ، هرگز به تنهایی قادر به این كار نخواهد بود . لذاهیچ مرجعی مناسب تر از بخش خصوصی و نهادهای مدنی كشاورزان از جمله مجمع ملی خبرگان کشاورزی،تعاونی ها، نظام صنفی و نظام مهندسی كشاورزی برای استقرار كشاورزی دانش بنیان در كشور وجود ندارد.
نویسنده: مهندس سعید بهشتی،کارشناس ارشد ترویج کشاورزی
بدون دیدگاه