اصلاح نژاد دام به معنای علم و هنر تثبیت ژن‌های مؤثر در تولید اقتصادیِ دام است. اصلاح نژاد با انتخاب دام‌ها و طیور برتر ازلحاظ ژنتیکی و با کمک روش‌های آمیزشیِ مناسب، دام و طیور برتر را ایجاد می‌کند. ابزار اولیه اصلاح نژاد انتخاب است. اصلاح نژاد یک علم کاربردی است و در بخش‌های تخصصی با کاربرد ترکیبی از علوم دانش ژنتیک کمّی، دانش ژنتیک مولکولی، دانش آمار، دانش رایانه و دانش اقتصاد افق جدیدی پیدا کرده‌است.
در برنامه‌های اصلاح دام، هدف این است که حیوانات دارای ظرفیت ژنتیکی بالاتر از میانگین اجتماع جامعه شناسایی و انتخاب شده و از آنها به‌عنوان والدین نسل بعد استفاده شود. به‌این‌ترتیب، انتظار می‌رود که میانگین ظرفیت ژنتیکی فرزندان بیشتر از میانگین نسل والدین باشد.
اصلاح نژاد از نظر لغوى به معنى بهتر کردن حیوانات و هدف از اصلاح نژاد به‌دست آوردن حیواناتى با تولید و سود بیشتر است در اثر اصلاح‌نژاد از حیوانات با جثهٔ کوچک و تولید کم حیواناتى با جثهٔ بزرگ و تولید بیشتر به‌دست آمده است، به کلیهٔ اقدامات و فعالیت‌هائى که سبب مى‌شوند در نسل‌هاى بعدى حیوانات، تولید بیشتر و سود فراوان‌ترى حاصل شود اصلاح‌نژاد گفته مى‌شود.
ژنوتیپ مشخص‌کننده حدود قابلیت عملکرد حیوان در صفات مختلف است. هرجفت ژن تعدادى از صفات را کنترل مى‌کند. بعضى از صفات توارث‌پذیرى زیادى دارد ولى در بعضى دیگر توارث‌پذیرى کم است.
اگر صفتى توارث‌پذیرى زیادى داشته باشد اصلاح آن صفت در حیوان به‌سرعت انجام خواهد گرفت و برعکس براى صفاتى با توارث‌پذیرى کم اصلاح به‌کندى پیشرفت خواهد داشت؛ به‌عبارت دیگر، براى بهبود چنین صفاتى احتیاج به تولید نسل‌هاى زیادى است تا یک صفت به‌صورت قوى درآید.
اصلاح‌کنندگان دام صفاتى را انتخاب مى‌کنند که کاربرد آن در حیوان مهم است. مثلاً در گاوهاى شیرى صفاتى مورد اصلاح قرار مى‌گیرند که در رابطه با کمیت و کیفیت شیر است و یا در طیور خاصیت جوجه درآورى تخم‌مرغ (Hatchability)، میزان رشد، خاصیت حیاتى (Livability) و سرزندگى (Vability) تولید مرغ و قدرت رشد سریع، در گوسفند چندقلوزایی و تولید گوشت، در زنبور عسل این صفات عبارتند از افزایش تولید محصولاتی مانند عسل، گرده، ژله رویال، زهر، موم و بره موم ، آرام بودن و تمایل کمتر به بچه دادن از صفات برتر کلنی های زنبور عسل است.
